ភ្នំពេញ៖ មជ្ឈមណ្ឌលកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) ប្រាប់ឲ្យអាមេរិកកុំទម្លាក់កំហុសទៅអ្នកដទៃ ដែលនាំឲ្យកូនខ្មែរឈឺចាប់។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីអាមេរិក និងចិន បានចោទគ្នាទៅវិញទៅមកលើករណីរដ្ឋប្រហារនៅកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងទស្សវត្ស៧០។
«ប្រជាជនកម្ពុជាមានបញ្ញានិងសតិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការយល់ដឹងហេតុការណ៍ទាំងឡាយ។ សូមឲ្យមានទង្វើប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវនិងសីលធម៌ជាមនុស្សខ្លះផង ចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន ដើម្បីចៀសវាងការបង្កើតនូវប្រវតិ្តសាស្ត្រច្រំដែលមានមកលើប្រទេសនិងប្រជាជនដ៏កំសត់មួយនេះ»។ នេះជាសំណេររបស់លោក ហេង រតនា អគ្គនាយកមជ្ឈមណ្ឌលកម្ចាត់មីនកម្ពុជា ដែលហាក់ឆ្លើយតបទៅនឹងអាមេរិក នៅគ្រាដែលប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ អះអាងថា រដ្ឋប្រហានៅកម្ពុជា គ្មានពាក់ព័ន្ធអ្វីនឹងខ្លួនឡើយ។
ដើម្បីតបតនឹងការលើកឡើងរបស់អាមេរិកកាលពីពេលថ្មីនេះ លោក ហេង រតនា បានលើកយកទឡ្ហីករណ៍មួយចំនួនមករៀបរាប់ថា គ្រាប់បែកទម្លាក់ពីយន្តហោះ គឺមានពីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតីJohnson ចាប់ពីខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៥ ដែលបានទម្លាក់គ្រាប់បែកលើទឹកដីកម្ពុជា ចំនួន៤៧៥,៥១៥តោន (ជិតកន្លះលានតោន)។ ហើយក្នុងរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី Richard Nixon ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦៩ដល់១៩៧៣ មានចំនួនជាង២លានតោន ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំនោះ។ បើតាមលោក ហេង រតនា ការទម្លាក់គ្រាប់បែកជាបន្តបន្ទាប់ពីសំណាក់រដ្ឋបាលអាមេរិកនេះ មានទិន្នន័យសរុបជាង២លាន៨សែនតោន ដែលក្នុងនោះមានកូនគ្រាប់បែកចង្កោមជាង២៨លានគ្រាប់ និងគ្រាប់បែកគីមី(គ្មានកំណត់ត្រានៅឡើយទេ)។ ប៉ុន្តែតួលេខទាំងនេះ មិនទាន់ពេញលេញទេ។
បកស្រាយទៅអាមេរិកបែបនេះហើយ អគ្គនាយកមជ្ឈមណ្ឌលកម្ចាត់មីនកម្ពុជារូបនេះ បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកបន្ថែមថា៖«ករណីលើកឡើងបញ្ហាណាមួយគប្បីគិតដល់អារម្មណ៍ការឈឺចាប់ខ្លោចផ្សា វិនាសព្រាត់ប្រាស់ រលាយសាបសូន្យនូវអាយុជីវិតប្រជាជនកម្ពុជាខ្លះផង! វប្បធម៌ទម្លាក់កំហុសឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលមើលមកកូនខែ្មរ និងទឹកដីអង្គរដ៍បវរនេះ គ្រាន់តែទីលានសាកល្បងគ្រាប់និងលេងសើចមែនទេ? ឈាមនិងទឹកភ្នែកកូនខែ្មរនៅបន្តហូរនៅឡើយ ការបែកបាក់ក្រុមគ្រួសារនៅតែរកគ្នាមិនទាន់ឃើញនៅមានជាហូរហែនៅឡើយ។ សូមកុំយល់ច្រឡំថា ជាតិសាសន៍នេះល្ងង់ខ្លៅមិនដឹងខ្យល់ស្អីនោះ សូម្បីតែសង្គ្រាម រដ្ឋប្រហារ ការកាប់សម្លាប់ក៏មិនដឹងដែរនោះ!»។
សារព័ត៌មានថ្មីៗ មិនទាន់អាចទាក់ទងលោក ហេង រតនា អគ្គនាយកមជ្ឈមណ្ឌលកម្ចាត់មីនកម្ពុជា ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ជុំវិញករណីនេះនៅឡើយទេ។
ជុំវិញការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅកម្ពុជានេះដែរ អាមេរិក តាមរយៈស្ថានទូតប្រចាំកម្ពុជា បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកផ្លូវការខ្លួនថា អាមេរិកមិនបានពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារដែលនាំឲ្យលោក លន់ នល់ ឡើងកាន់អំណាចនោះទេ។ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះ គ្មានភស្តុតាងណាមួយដែលបញ្ជាក់ពីការពាក់ព័ន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទេ។ ប៉ុន្តែមានភស្តុតាងជាច្រើន ដែលបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលចិនទៅវិញទេ ដែលនៅពីក្រោយរដ្ឋប្រហារនេះ។
ការលើកហេតុផលរបស់អាមេរិកនេះហើយ ទើបធ្វើឲ្យចិន ទប់អារម្មណ៍មិនបាន ហើយឆ្លើយបែបចំអកវិញថា អាមេរិកពិតជាមិនជាប់ទាក់ទងនឹងរដ្ឋប្រហារនោះឡើយ ប៉ុន្តែក្រុមCIA អាមេរិកទៅវិញទេ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីរដ្ឋប្រហារនេះ។
គិតពីឆ្នាំ១៩៩២ ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ CMAC បានបោសសម្អាតមីន និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្គ្រាមលើផ្ទៃដីសរុបប្រមាណ ១៦៧.០០០ហិកតា ដោយក្នុងនោះរួមមាន គ្រាប់មីនប្រឆាំងមនុស្ស ១,៧៧៩,០៤៦គ្រាប់ មីនប្រឆាំងរងក្រោះ ៦០,៨២៤គ្រាប់ យុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ ៦,២៥៧,១០២ គ្រាប់ និងអំបែង ៧៤១,៧១៥,៤៩១ គ្រាប់។ ចំណែកទិន្នន័យជនរងគ្រោះ គិតចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ សរុបទាំងអស់មាន ៦៤,៧០៥នាក់ ក្នុងនោះគ្រោះថ្នាក់ដោយសារមីនចំនួន ៥១,០៥៦នាក់ និងគ្រាប់ ៦៤,៩១៣នាក់។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ CMAC។
តាមផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិសកម្មភាពមីនរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឆ្នាំ២០១៨-២០២៥ កម្ពុជាគ្រោងសម្រេចគោលដៅមួយចំនួនរួមមាន ត្រូវដោះផ្ទៃដីដែលកំពុងទទួលរងការគំរាមកំហែងដោយគ្រាប់មីន និងគ្រាប់បែកចង្កោម ឲ្យអស់ក្នុងឆ្នាំ ២០២៥។ កាត់បន្ថយកម្រិតទាបបំផុត នូវអត្រាគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់មីន គ្រាប់បែកចង្កោម និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្គ្រាម លើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ជនរងគ្រោះ និងសហគមន៍ដែលរងគ្រោះ។ ជំរុញឲ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការថ្នាក់តំបន់ និងអន្តរជាតិ ផ្នែកវិស័យសកម្មភាពមីន បង្កើតការកសាងសមត្ថភាពជាតិ ប្រកបដោយចីរភាព លើបញ្ហាគំរាមកំហែងដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រោយឆ្នាំ ២០២៥។ ធានាសកម្មភាពមីនឲ្យមានការគាំទ្រ ដោយប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងគុណភាព ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងព័ត៌មានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងមានការចូលរួមពីយេនឌ័រ និងការពារបរិស្ថាន៕