ខេត្តមណ្ឌលគិរី៖ ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនគ្រួសារ កំពុងងាកចេញពីការធ្វើចំការវិលជុំ និងពនេចរ មកប្រកបរបរដាំកាហ្វេសរីរាង្គវិញម្ដង ក្រោយមានការជ្រោមជ្រែងពីអ្នកជំនាញអង្គការសេដាក និងក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ។ ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចទាំងនោះ កំពុងកែប្រែជីវភាពមកកាន់តែប្រសើរឡើង ដោយសារតែផលិតផលកាហ្វេសរីរាង្គរបស់ពួកគេ កំពុងវាយលុកទីផ្សារក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកខ្លាំង។ ការថែទាំ និងការៀបចំកន្លែងដាំកាហ្វេសរីរាង្គ គឺចំណុចសំខាន់នៃសង្វាក់ផលិតកម្មកាហ្វេមណ្ឌលគីរី សម្រាប់នាំចេញទៅក្នុងទីផ្សារក្រៅប្រទេសនេះ។
ដំណាំកាហ្វេ គឺជាប្រភេទរុក្ខជាតិដែលត្រូវការអាកាសធាតុត្រជាក់ ដែលគេនិយមដាំនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ព្រោះតំបន់នោះមានអំណោយផលលើដំណាំកាហ្វេប្រភេទ Robusta។ មិនត្រឹមតែដាំប្រភេទកាហ្វេធម្មតាទេ ពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះ ជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិច អាចវិវត្តមកដាំកាហ្វេបែបសរីរាង្គទៀតផង តាមរយៈការជួយគាំទ្របច្ចេកទេសពីសំណាក់អ្នកជំនាញអង្គការសេដាក និងក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ។ ស្ថិតនៅក្នុងចម្ការកាហ្វេសរីរាង្គដែលមានផ្ទៃដីប្រមាណ ៤ ហិកតា ក្នុងភូមិពូចារ ឃុំប៊ូស្រា ស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរី បុរសវ័យ៤០ឆ្នាំម្នាក់ កំពុងដើរប្រមូលផលកាហ្វេសរីរាង្គ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់តាមតម្រូវការរបស់ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ។
ជាជនជាតិដើមពូនងលោក រ៉ូយ ទើប បានរៀបចំទីតាំងដាំកាហ្វេសរីរាង្គ នៅចន្លោះដីព្រៃដែលសម្បូរដោយដើមឈើធំៗ និងដើមកៅស៊ូ ដែលហ៊ុំព័ទ្ធជុំវិញ ដើម្បីជួយការពារមិនឲ្យបរិយាកាស និងខ្យល់ពុលផ្សេងៗ ដែលហើរមកប៉ះពាល់នឹងដំណាំកាហ្វេនេះ ដែលវាស្របតាមស្ដង់ដាសរីរាង្គរបស់អង្គការសេដាក។ ងាកមកនិយាយពីរឿងថែទាំវិញលោក រ៉ូយ ទើប ត្រូវការប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិដែលផ្សំចេញពីលាមកគោលាយជាមួយកន្ទក់ អង្កាម និងស្លឹកឈើធម្មជាតិ ដែលគ្មានជាតិគីមី ហើយសូម្បីតែទឹកស្រោចស្រពដំណាំក៏គ្មានសារធាតុពុល ឬគីមីដែរ។ ចំណែកដើមកាហ្វេវិញ គឺបុរសសម្បុរខ្មៅរូបនេះ ត្រូវបោសសម្អាតជម្រះស្មៅ ឬវល្លិ៍ផ្សេង ដែលរុំព័ទ្ធជារៀងថ្ងៃ ដើម្បីកុំឲ្យងាប់គល់។ ក្រោយផលកាហ្វេសរីរាង្គលេចចេញផ្លែផ្កាហើយ លោក រ៉ូយ ទើប ត្រូវបេះកាហ្វេនោះ យកទៅហាលឲ្យស្ងួតល្អ ហើយយកទៅលក់ឲ្យក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ដែលបានប្រមាណជា២តោនក្នុងមួយឆ្នាំ។ តាមរយៈការផ្គត់ផ្គង់នេះ លោក រ៉ូយ ទើប អាចទទួលបានចំណូលជាង២០លានរៀល សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារវិញផងដែរ។
ដើរបណ្ដើរ រៀបរាប់ប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗបណ្ដើរ ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងរូបនេះ បាននិយាយដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំដឹងថាកាហ្វេរបស់ខ្ញុំឆ្ងាញ់ ពីព្រោះខាងកូរ៉េ ដែលផលិតជាកញ្ចប់ យកមកឲ្យខ្ញុំហូប។ ណាមួយខ្ញុំលីងខ្លួនឯង ខ្ញុំដឹងថាឆ្ងាញ់ ដោយសារតែខ្ញុំបេះតែគ្រាប់កាហ្វេណាដែលទុំក្រហមទេ។ ឥឡូវជីវភាពក្នុងគ្រួសារខ្ញុំដូចជាធូរធារ ហើយមិនព្រួយបារម្ភរឿងទីផ្សារ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់កសិករ រ៉ូយ ទើប។
ដើមឡើយលោក រ៉ូយ ទើប ដាំកាហ្វេធម្មតាចំនួន១០០ដើមប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់បេះយកទៅហាល និងរំលីង យកទៅចម្រាញ់ផឹកទទួលទានខ្លួនឯងផង និងលក់ខ្លះឲ្យអ្នកភូមិ ឬឈ្មួញពីវៀតណាមផង។ ប៉ុន្តែក្រោយពីលោក បានជួបជាមួយលោក យស ចាន់ថា ប្រធានក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៥នោះ លោក រ៉ូយ ទើប ក៏ងាកមកដាំកាហ្វេបែបសរីរាង្គ ដោយមានគាំទ្របច្ចេកទេសពីក្រុមហ៊ុន សម្រាប់យកទៅផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារវិញ។
ក្រៅពីជួយបច្ចេកទេសដាំដល់ពលរដ្ឋ ដោយសហការជាមួយអង្គការសេដាកនោះ ក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ ក៏ប្រមូលយកគ្រាប់កាហ្វេទាំងនោះ ទៅរំលីងកែច្នៃ និងវេចខ្ចប់កាហ្វេយកទៅលក់ក្នុងទីផ្សារក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកផងដែរ។ ក្នុងរយៈពេលជាង២ឆ្នាំចុងក្រោយ កាហ្វេសរីរាង្គមណ្ឌលគិរី ទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់អ្នកបញ្ជាទិញបរទេស ដែលក្នុងនោះរួមមានឈ្មួញពីប្រទេសកូរ៉េ១០តោន ជប៉ុន១២តោន តៃវ៉ាន់ និងវៀតណាមជាដើម។ បច្ចុប្បន្ននេះក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ អាចមានលទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់កាហ្វេនៅក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក បានចន្លោះពី២២តោន ទៅ២៥តោន តាមរយៈការប្រមូលទិញផលិតផលពីពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច៤០គ្រួសារ ដែលបានប្រកបរបរកសិកម្មកាហ្វេសរីរាង្គ លើផ្ទៃដីដាំដុះកាហ្វេចំនួន១១៨ហិកតា ដោយក្នុងនោះផ្ទៃដីដែលបង្កើនផលបាន៤៨ហិកតា។ នេះបើតាមលោក យស ចាន់ថា ប្រធានក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេ។
មានមាឌធំ សម្បុរស្រអែម បុរសវ័យជាង៣០ឆ្នាំ រូបនេះ បាននិយាយដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំបានបង្រៀនអ្នកដាំដែលជាជនជាតិដើមភាគតិច ទាំងបច្ចេកទេសក្នុងការដាំដុះឲ្យទទួលបានផលច្រើន។ ពីមុនមានតែ ៥គ្រួសារទេ ប៉ុន្តែពេលនេះ មាន៤០គ្រួសារហើយ ដែលដាំដុះបែបសរីរាង្គនេះ។ ក្នុងឆ្នាំនេះ អាចនាំចេញកាហ្វេចន្លោះពី២៥តោន ទៅ៣០តោន សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទៅប្រទេសជប៉ុន កូរ៉េ និងតៃវ៉ានជាដើម»។
បំណងធំរបស់ប្រធានក្រុមហ៊ុនទីម័រកាហ្វេរូបនេះ មិនមែនផ្ដោតតែលើការនាំចេញទៅក្រៅប្រទេសនោះទេ ពោលគឺលោកចង់ជំរុញឲ្យពលរដ្ឋ្មខ្មែរទាំងអស់ ងាកមកគាំទ្រកាហ្វេសរីរាង្គរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចមណ្ឌលគិរីនេះ ឲ្យកាន់តែច្រើនថែមទៀត ខណៈប្រទេសក្នុងតំបន់កំពុងឲ្យតម្លៃខ្ពស់លើផលិតផលសរីរាង្គខ្មែរ។
ក្រៅពីក្រុមហ៊ុនក្រៅប្រទេសបញ្ជាទិញ កាហ្វេសរីរាង្គនៅខេត្តមណ្ឌលគីរី ក៏មានលក់ជាបណ្ដើរៗហើយនៅទីផ្សារនានា នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានការគាំទ្រពីក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដូចជា ផ្សារកសិផលសរីរាង្គសេដាក (ផ្សារអូក្រា) ហាងកាហ្វេ F Cafe (អេហ្វកាហ្វេ) ហាងរ៉ូប៊ូស្ដាប៊ូស្រាកាហ្វេ ហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេ ។
មានវ័យ៦៦ឆ្នាំ លោកស្រី ប្រុក វ៉ាន្នី បានបើកអាជីវកម្មហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេ ជាង១ឆ្នាំមកហើយ ដែលគាំទ្រដល់ផលិតផលកាហ្វេសេរីរាង្គ ។ ស្ត្រីវ័យចំណាស់ ដែលចូលនិវត្តពីការងារអង្គការសង្គមស៊ីវិល បាននិយាយថា មូលហេតុលោកស្រី បើកអាជីវកម្មនេះ គឺដោយសារតែខ្លួនមានបំណងជួយគាំទ្រ និងលើកកម្ពស់ដល់ជីវភាពពលរដ្ឋ ជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិច ដែលប្រកបរបរកសិកម្មបែបសរីរាង្គនេះ។ មិនមែនត្រឹមតែដាក់លក់ផលិតផលកាហ្វេសរីរាង្គប៉ុណ្ណោះទេ សូម្បីតែអថិតិជនចូលពិសារកាហ្វេសរីរាង្គនេះ ក៏ទទួលបានចំណេះដឹងពីកសិកម្មសរីរាង្គ តាមរយៈការធ្វើបទបង្ហាញពីក្រុមការងារ និងបុគ្គលិក ហាងប៊ីងហ្គោកាហ្វេរបស់លោកស្រីផងដែរ។ បើតាមស្ត្រីវ័យចំណាស់ដែលជាម្ចាស់ហាងកាហ្វេរូបនេះ បច្ចុប្បន្ន សន្ទុះនៃការគាំទ្រកាហ្វេសរីរាង្គមានច្រើន ពីសំណាក់អតិថិជនគ្រប់ស្រទាប់។
អតីតមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមានចិត្តលើកស្ទួយផលិតផលខ្មែររូបនេះ បាននិយាយដូច្នេះថា៖ «បើនិយាយពីកាហ្វេសរីរាង្គ គឺលំបាកណាស់ទម្រាំបានកាហ្វេ១ពែងៗ។ ហើយសម្រាប់ការដាំដុះវិញ ជាការដាំដុះដោយជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមានរបៀបដាំ និងប្រមូលផងច្បាស់លាស់ទៅតាមស្ដង់ដារសរីរាង្គ»។
រយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដំណាំកាហ្វេសរីរាង្គមណ្ឌលគិរី កំពុងរីកដុះដាល និងដំណើរការយ៉ាងល្អ ក្រោយពីពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច ទទួលបានការយល់ដឹងពីសំណាក់អ្នកជំនាញសរីរាង្គនៃអង្គការសេដាក ដែលជួយបង្ហាត់បង្រៀន និងកំណត់ស្ដង់ដារ។ បើតាមអ្នកជំនាញកសិកម្មសរីរាង្គរបស់អង្គការសេដាក ការដាំដុះកាហ្វេស្របទៅតាមស្ដង់ដារសរីរាង្គ គឺទាមទារឲ្យកសិករ បោះបង់ការដាំដុះដោយប្រើប្រាស់សារធាតុគីមី និងជីផ្សេងៗ។
លោក គាម មករាឌី អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីប្រតិបត្តិការមូលដ្ឋាននៃអង្គការសេដាក បានពន្យល់ថា ពីការដាំដុះតាមគោលការណ៍សរីរាង្គសេដាកយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ដើម្បីបានស្ដង់ដារសរីរាង្គសេដាកយកទៅដាក់លើកាហ្វេសរីរាង្គ កសិករត្រូវអនុវត្តតាមស្ដង់ដារសរីរាង្គសេដាក។ បន្ទាប់ពីកសិករអនុវត្តតាមហើយ កសិករត្រូវសុំការចុះត្រួតពិនិត្យរបស់ក្រុមការងារសេដាក នោះនឹងមានអ្នកទៅត្រួតពិនិត្យក្នុងកសិដ្ឋាន ដើម្បីស្វែងយល់ថាតើមានសារធាតុគីមីឬអត់។ មួយវិញទៀត កសិករត្រូវមានការទុកដាក់ឯកសារ ក្នុងការប្រើប្រាស់ធាតុចូលឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ក្នុងការកំណត់ស្ដង់ដារ»៕