ត្រូវមានសតិនិងសម្បជញ្ញៈ ជាប់ខ្លួនជានិច្ច

ជាតិ

បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ

ត្រូវមានសតិនិងសម្បជញ្ញៈ ជាប់ខ្លួនជានិច្ច

13, Oct 2023 , 11:00 pm

រូបភាព

ដោយ: ថ្មីៗ

យើងតែងភ្ជាប់ពាក្យ សតិនិងសម្បជញ្ញៈ ទៅជាពាក្យតែមួយ គឺសតិសម្បជញ្ញៈ។ តែពាក្យទាំងពីរនេះ មិនមែនជាពាក្យតែមួយទេ ហើយក៏មិនមែនមានន័យតែមួយដូចគ្នានោះដែរ។ ពាក្យទាំងពីរនេះ គឺជាធម៌ដែលមានសភាវៈនិលក្ខណៈផ្សេងពីគ្នា។

សតិ មានន័យថា ការភ្ញាក់រឭក ឬការនឹកឃើញ ឬក៏ជាការដឹងខ្លួន។ តើការភ្ញាក់រឭក សំដៅដល់ការភ្ញាក់រឭកនូវអ្វី? ការនឹកឃើញ សំដៅដល់ការនឹកឃើញនូវអ្វី? ការដឹងខ្លួន សំដៅដល់ការដឹងខ្លួនយ៉ាងដូចម្តេច?

ការភ្ញាក់រឭក គឺមានន័យថា អ្នកកំពុងតែផ្ចង់សតិ និងការគិតរបស់អ្នក ទៅលើអ្វីដែលអ្នកកំពុងធ្វើ និងអ្វីដែលអ្នកអាចនឹងធ្វើនៅពេលខាងមុខ ប្រៀបដូចជាស្រមោលរបស់អ្នក ដែលតែងតែមានរូបភាព ដូចទៅនឹងអី្វដែលខ្លួនអ្នកមានចលនា ឬមានសកម្មភាព។ ដូច្នេះការភ្ញាក់រឭក គឺជាការផ្តោតអារម្មណ៍ជាប់ជានិច្ចចំពោះអ្វីដែលអ្នកកំពុងតែធ្វើ។

ការនឹកឃើញ គឺសំដៅដល់អ្វីដែលអ្នកគួររឭក ឬគិតទៅដល់ ដូចជាអនុស្សាវរិយ ជាមួយមនុស្សជាទីស្រឡាញ់ ឬក៏ឧបការគុណដ៏ធំធេងរបស់បុគ្គលណាមួយ ដែលធ្លាប់មានចំពោះអ្នក ជាដើម។ តួយ៉ាងដូចជាពេលខ្លះ អ្នកស្រាប់តែនឹកឃើញដល់គុណឪពុកម្តាយ ដែលបានធ្វើមកលើអ្នក ហើយអ្នកក៏កើតសទ្ឋាជ្រះថ្លា ចង់តបស្នងសងគុណលោកទាំងពីរវិញ។ យ៉ាងនេះ ក៏ឈ្មោះថា ជាអ្នកមានសតិដែរ។

ការដឹងខ្លួន គឺសំដៅដល់ការដឹងខ្លួនឯង ជាមួយនឹងការគិតពិចារណាប្រកបដោយសម្មាទិដ្ឋិ ថាអ្វីគួរធ្វើ (ដូចជាអំពើបុណ្យ) និងអ្វីមិនគួរធ្វើ (ដូចជាអំពើបាប) គ្រប់កាលៈទេសៈដោយមិនភ្លេចខ្លួន។ ដូចជាការធ្វើទុកក្នុងចិត្តថា៖«ឱន៎! ជីវិតអាត្មាអញខ្លីណាស់ ហើយមិនទៀងទៀត ដូច្នេះអាត្មាអញ គួរធ្វើអំពើទាំងឡាយណាដែលនាំមកនូវផលប្រយោជន៍សម្រាប់ជីវិត បច្ចុប្បន្ន និងបរលោក ហើយបោះបង់ចោលនូវអ្វីដែលជាធម៌នាំមកនូវសេចក្តីវិនាសអន្តរាយ»។ យ៉ាងនេះក៏ឈ្មោះថា ជាអ្នកមានសតិដូចគ្នា។

ចំណែក សម្បជញ្ញៈ គឺជាសភាវ ដែលកើតក្រោយសតិ។ មានន័យថា សម្បជញ្ញៈមិនអាចកើតឡើងមុនសតិបានទេ ទាល់តែសតិកើតមុនសិន ទើបសម្បជញ្ញៈកើតតាមក្រោយ ហើយសម្បជញ្ញៈ ជាសភាវឃ្លាំមើលសតិ មិនឲ្យរលត់ទៅវិញ។

ធម៌ទាំងពីរប្រការនេះ (សតិនិងសម្បជញ្ញៈ) ប្រៀបដូចជា «កងទ័ពនិងមេទ័ព»។ កងទ័ព (សតិ) ត្រូវដឹងតួនាទីរបស់ខ្លួនថា ត្រូវឈរក្នុងជូរឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដោយមិនប្រព្រឹត្តអ្វីឲ្យច្របូកច្របល់ក្នុងជូរកងទ័ព។ តែទោះបីជាពួកកងទ័ពមានវិន័យ និងដឹងតួនាទីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មេទ័ព (សម្បជញ្ញៈ) ត្រូវតែឈរពីក្រោយជូរកងទ័ពទាំងនោះ ដោយឃ្លាំមើលយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន និងចាំដាស់តឿនជានិច្ច ក្រែងលោកងទ័ពណាមួយ ដើរខុសជូរ ឬចេញពីជូរ។

ដោយឧបមាម្យ៉ាងទៀត សតិសម្បជញ្ញៈ ក៏អាចប្រៀបដូចជា «បុរសដើរពីក្រោយក្របី» ដូច្នេះដែរ។ ក្របី (សតិ) ដែលកំពុងដើរលើផ្លូវតម្រង់ទៅផ្ទះ ដោយសភាវគតិរបស់វាថា វាកំពុងតែដើរទៅផ្ទះតាមទម្លាប់ដូចរាល់ដង ហើយបុរសជាម្ចាស់ (សម្បជញ្ញៈ) ដើរពីក្រោយក្របីនោះ បានឃ្លាំមើលជាប់ជានិច្ច ដោយមិនឲ្យក្របីដើរខុសផ្លូវ ឬងាកទៅស៊ីស្រូវក្នុងស្រែអ្នកដទៃ ឡើយ។

ឬដោយការប្រៀបធៀបមួយបែបទៀតថា សតិ គឺជាការភ្ញាក់ពីគេង ហើយសម្បជញ្ញៈ គឺជាការតាំងចិត្តរបស់អ្នកមិនឲ្យគេងទៅវិញ ដោយការតាំងអារម្មណ៍ថា អាត្មាអញ នឹងមិនគេងទៅវិញទេ អាត្មាអញដឹងខ្លួនហើយ ដូច្នេះគួរតែងើបទៅធ្វើអ្វីដែលគួរធ្វើ ដែលអាចនាំប្រយោជន៍ដល់ជីវិតទើបប្រសើរ។

ជារួម សតិសម្បជញ្ញៈ គឺជាការដឹងខ្លួន និងការភ្ញាក់រឭក ពីបាបធម៌ ហើយត្រឡប់មកសាងកុសលធម៌វិញ ប្រកបដោយការព្យាយាម និងការតាំងចិត្តឲ្យមាំក្នុងមាគ៌ាកុសលធម៌នោះជាប់ជានិច្ច ដោយមិនឲ្យប្រែក្រឡាស់ត្រឡប់ទៅរកមាគ៌ាបាបធម៌សាជាថ្មីឡើយ៕