ភ្នំពេញ៖ ក្នុងរង្វង់ខែធ្នូនេះ ជារដូវដែលកសិករប្រមូលផលបន្លែច្រើន។ កសិករផលិតបានច្រើន ហើយដោយមានការនាំចូលបន្លែពីប្រទេសវៀតណាមផងនោះ ធ្វើឱ្យការផ្គត់ផ្គង់បន្លែជន់ និងប៉ះពាល់ដល់តម្លៃទីផ្សារ របស់កសិករក្នុងស្រុក។ តើក្នុងអំឡុងពេលដែលបន្លែក្នុងស្រុកសម្បូរ រដ្ឋាភិបាលគួរបិទការនាំចូលបន្លែមួយចំនួនពីប្រទេសជិតខាង ដែរ ឬទេ?
បណ្ឌិតកសិកម្ម លោក យ៉ង សាំងកុមារ ឲ្យដឹងថា ក្នុងអំឡុងខែដែលកសិករក្នុងស្រុកផលិតបន្លែបានគ្រប់ខេត្តបែបនេះ រដ្ឋាភិបាលអាចផ្អាកការនាំចូលបន្លែពីបរទេសក្នុងរយៈពេលខ្លីណាមួយ ដើម្បីឲ្យបន្លែរបស់កសិករក្នុងស្រុក មិនជួបបញ្ហាទីផ្សារ។ លោក យ៉ង សាំងកុមារ ថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗនៅថ្ងៃទី២៦ខែធ្នូ យ៉ាងដូច្នេះថា៖«តាមការពិតយើងអាចបិទការនាំចូលបន្លែមួយចំនួនពីគេបាន។ ព្រោះក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ការអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋទៅលើផលិតផលមួយចំនួន ពិសេសផលិតផលកសិកម្ម យើងអាចធ្វើបានក្នុងរយៈពេលណាមួយ ដោយមានហេតុផលត្រឹមត្រូវ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍កសិករ»។ លោកបន្តបែបនេះទៀតថា៖«ការអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋ គឺជារឿងចាំបាច់មួយដែលទាក់ទងនឹងសិល្បៈនៃការដឹកនាំ និងទាក់ទងទៅនឹងវិទ្យាសាស្ត្រដែលយើងចាំបាច់ត្រូវដឹងទិន្នន័យច្បាស់លាស់ពីបរិមាណដើម្បីធ្វើជាគោលក្នុងការសម្រេចចិត្ត»។
ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីចុងខែវិច្ឆិកាដល់ដើមខែកុម្ភៈ គឺជារដូវដែលសម្បូរបន្លែគ្រប់ទិសទី ដោយសារតែអាកាសធាតុត្រជាក់ និងទឹកទន្លេស្រកចុះវិញ ជាកត្តាអំណោយផលដល់កសិករ ក្នុងការដាំដុះ។ ការអំណោយផលល្អក្នុងការដាំដុះបែបនេះ ក៏ធ្វើឱ្យកសិករដែលទំនេរពីការធ្វើស្រូវ មកដាំបន្លែ ក្នុងអំឡុងខែទាំងនេះ ផងដែរ។ បើតាមលោក យ៉ង សាំងកុមារ ពេលនេះហើយ ដែលអ្នកធ្វើការងារក្នុងវិស័យកសិកម្ម ពិសេសក្រសួងកសិកម្ម ដឹងបានហើយថា នៅស្រុក-ខេត្ត និងតំបន់នីមួយៗដាំអ្វីបាន និងសម្បូរផលិតអ្វី ដូច្នេះខាងក្រសួងពាណិជ្ជកម្មត្រូវធ្វើការជាមួយក្រសួងកសិកម្ម ថាខេត្តណាសម្បូរផលិតអ្វី ខេត្តណាខ្វះផលិតអ្វី ហើយទន្ទឹមនឹងគ្នានេះរដ្ឋាភិបាល ក៏លូកដៃក្នុងការកំណត់ចំនួននៃការនាំចូលបន្លែពីវៀតណាមផងដែរ។ លោកប្រាប់ទៀតថា ការធ្វើបែបនេះ គឺត្រូវមានការរៀបចំការដាំដុះរបស់កសិករនៅតាមតំបន់នីមួយៗ រៀបចំឱ្យមានការសហការគ្នាល្អរវាងក្រសួងកសិកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម និងរៀបចំការធ្វើអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែការអន្តរាគមន៍នៅទីផ្សារ គឺត្រូវដោយប្រយ័ត្នប្រយែង ដើម្បីកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទីផ្សារកម្ពុជាវិញ នៅថ្ងៃមុខ។
ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញកសិកម្មរូបនេះ យល់ថា ការអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋាភិបាល ត្រូវធ្វើដោយគិតគូរប្រុងប្រយ័ត្នបំផុត។ លោក យ៉ង សាំងកុមារ គូសបញ្ជាក់យ៉ាងនេះថា៖«ជាធម្មតា ការអន្តរាគមន៍(បិទឬរឹតត្បិត)ទីផ្សារ គឺមានទៅមានមក មានន័យថា បើយើងបិទការនាំចូលរបស់គេ...គេក៏អាចបិទមុខទំនិញណាមួយរបស់យើងមិនឱ្យនាំចូលទៅគេដែរ។ យើងកុំចេះតែបិទ កុំចេះតែអន្តរាគមន៍ ពេលខ្លះយើងអន្តរាគមន៍ទីផ្សារភ្លាមៗ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យើងវិញ»។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖«យ៉ាងណាយើងត្រូវតែធ្វើអ្វីខ្លះ បើយើងមិនធ្វើអ្វីសោះ យើងនៅតែបណ្តោយឱ្យទីផ្សារក្រឡុកស្រែកចិត្តតទៅ...វាគឺជារឿងដែលពិបាកហើយចំពោះកសិករ»។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការផ្អាកនាំចូលបែបនេះ កន្លងមកអាជ្ញាធរថៃបានអនុវត្តចំពោះកម្ពុជា តែមិនមែនបន្លែទេ គឺពោត។
ក្រៅពីពិនិត្យមើលបញ្ហាបន្លែនាំចូល រដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវអន្តរាគមន៍ជួយផ្គូរផ្គងផលិតផលបន្លែ និងទីផ្សារតាមតំបន់ផងដែរ។ លោក យ៉ង សាំងកុមារ រៀបរាប់ដូច្នេះថា៖«គឺត្រូវមានការអន្តរាគមន៍ខ្លះ ពីរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ដោយត្រូវសម្របសម្រួលក្នុងការដាំដុះរបស់កសិករ កុំឱ្យផលិតទៅច្រើនជ្រុល ហើយយើងត្រូវពិនិត្យមើលថា តំបន់ណាសម្បូរអី តំបន់ណាខ្វះអី ដោយយកបន្លែពីតំបន់សម្បូរទៅឱ្យតំបន់ខ្វះខាត ដែលជាការធ្វើពាណិជ្ជកម្មក្នុងស្រុក»។
កម្មករកំពុងកាត់ស្ពៃក្រញាញ់ ក្នុងចម្ការមួយកន្លែង នៅស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល៊ រូបថត៖ អ៊ូ សុខមាន។
បើតាម លោក ច័ន្ទ សុផល អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច កន្លងមកការផលិតបន្លែក្នុងស្រុកកើនឡើងច្រើនហើយ ប៉ុន្តែនៅក្នុងរដូវវស្សាក្នុងឆ្នាំ២០១៩នេះ កសិករនៅតំបន់ខ្លះជួបគ្រោះទឹកជំនន់ តំបន់ខ្លះជួបគ្រោះរាំងស្ងួត និងតំបន់ខ្លះភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនធ្វើឱ្យបន្លែរលួយអស់ផង ដូច្នេះបានធ្វើឱ្យការផលិតបន្លែរបស់ប្រជាកសិករមានការថយចុះខ្លាំង ហើយត្រូវការនាំចូលបន្លែ ខ្លាំង។ ដោយឡែក ក្នុងរដូវរំហើយនេះ កសិករអាចផលិតបន្លែច្រើនវិញ និងលើសពីតម្រូវការទីផ្សារ ទៅតាមមុខបន្លែមួយចំនួន។
លោក ច័ន្ទ សុផល លើកឡើងថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាបន្លែជន់នៅលើទីផ្សារបែបនេះ កសិករត្រូវតែផលិតបន្លែប្រភេទអ្វីដែលជាតម្រូវការទីផ្សារ។ ដើម្បីផលិតបន្លែស៊ីគ្នានឹងតម្រូវការ លោក ច័ន្ទ សុផល ប្រាប់ថា ចាំបាច់ត្រូវដឹងពីប្រភពព័ត៌មានទីផ្សារឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដោយមានការសម្របសម្រួលពីមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ឬវិស័យឯកជន ក្នុងការប្រមូលព័ត៌មានផ្តុំទាំងនោះផ្សព្វផ្សាយទៅកាន់ប្រជាជនកសិករឱ្យយល់ច្បាស់ មុនឈានដល់ការសម្រេចចិត្ត ក្នុងការផលិតបន្លែអ្វីមួយសម្រាប់លក់នៅលើទីផ្សារ។ ឧទាហរណ៍ថា បើកសិករដឹងព័ត៌មានថា មានគេដាំស្ពៃជើងទាច្រើនណាស់ លើសពីតម្រូវការទីផ្សារ...ដូច្នេះកសិករត្រូវបង្វែរទៅដាំបន្លែផ្សេងវិញ។ ប៉ុន្តែបើគ្មានព័ត៌មានទេ ការដាំបន្លែរបស់កសិករគឺសុទ្ធតែប្រថុយប្រថានទាំងអស់។
បើតាមការសាកសួរកសិករមួយចំនួន ក្នុងរដូវនេះពួកគេមិនទទួលបានផលចំណេញនោះទេ និងអ្នកមួយចំនួនមានការខាតបង់ផង។ ម្នាក់ក្នុងចំណោមនោះ គឺលោក អេង ស៊ាងលីម កសិករដាំបន្លែមួយកន្លែង ក្នុងស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា៖«ជិតមួយខែកន្លងមកនេះ បន្លែខាត់ណាឈើរបស់ខ្ញុំ ដែលកាត់លក់នៅផ្សារដើមគរមានតម្លៃត្រឹមតែ៥០០ទៅ៨០០រៀលប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយគីឡូក្រាម។ តម្លៃនេះ ដូចស្មើនឹងជួលគេកាត់បន្លែយើងចោលឱ្យអស់ពីចម្ការអ៊ីចឹង»។
ម្ចាស់ចម្ការបន្លែខាត់ណាឈើជិត២ហិកតារូបនេះ ឲ្យដឹងទៀតថា ក្នុងរយៈប្រហែល២០ថ្ងៃចុងក្រោយនេះ លោកអាចកាត់បន្លែយកទៅបោះដុំនៅផ្សារដើមគរបានតែមួយរ៉ឺម៉កក្នុងមួយថ្ងៃ(ស្មើនឹង១,៣ទៅ១,៥តោន) ស្របដែលពេលបន្លែខាត់ណាឈើនោះ គ្រប់អាយុកាត់លក់អស់ទៅហើយ។ លោកមិនអាចដឹកយកមកលក់ច្រើនជាងនេះទេ ព្រោះទីផ្សារសម្បូរខាត់នារួចទៅហើយ។ កសិករវ័យ៦០ឆ្នាំរូបនេះ ត្អូញត្អែរថា បើតម្លៃបន្លែនៅលើទីផ្សារនៅតែបន្តថោកបែបនេះ រូបលោកនឹងខាតដើមអស់ជាងពាក់កណ្តាល។
លោក អេង ស៊ាងលីម ដែលប្រឡូកក្នុងកសិកម្មបន្លែជាង២០ឆ្នាំ មានការកត់សម្គាល់លើចរន្តទីផ្សារបន្លែបែបនេះថា៖«ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីខែវិច្ឆិកាដល់ខែមករា ឬខែកុម្ភៈ បន្លែស្ទើរគ្រប់មុខ គឺថោកហើយគ្មានអ្នកទិញទៀត។ ដោយសារតែកសិករយើងផលិតបានគ្រប់គ្នាហើយថែមទាំងមាននាំចូលបន្លែពីវៀតណាម។ អ្វីដែលធ្វើឱ្យបន្លែពួកខ្ញុំកាន់តែថោកទៀតនោះ គឺបន្លែវៀតណាម ដែលមានតម្លៃថោកជាងបន្លែយើងជាងពាក់កណ្តាល»។
លោក អេង ស៊ាងលីម យល់ថាការដាំបន្លែរបស់ខ្លួនសព្វថ្ងៃនេះ គឺនៅជាលក្ខណៈផ្សងព្រេងនៅឡើយ ពោលគឺស្ទាបស្ទង់តម្រូវការទីផ្សារមិនត្រូវ។ លោកអះអាងបែបនេះថា៖«ការដាំគឺផ្សងព្រេងណាស់ ជាក់ស្តែងដូចឆ្នាំនេះចឹង ចម្ការខ្ញុំទាំង២កន្លែងដាំខាត់ណាឈើទាំងអស់ គឺខាតនិយាយលែងចេញ ដោយសារយើងមើលឃើញថាឆ្នាំមុនៗមិនសូវមានខាត់ណាឈើនៅលើទីផ្សារ ខ្ញុំក៏សម្រេចចិត្តដាំបន្លែប្រភេទនេះទាំងអស់ ហើយកសិករផ្សេងទៀតមើលឃើញដូចយើងដែរ គេក៏ដាំខាត់ណាឈើដែរ ហើយនៅមានការនាំចូលពីវៀតណាមទៀត ទើបធ្វើឱ្យខាត់ណាឈើថោកយ៉ាងនេះ»៕
លោក អេង ស៊ាងលីម កំពុងស្ថិតនៅក្នុងចម្ការខាត់ណាឈើរបស់ខ្លួន ក្នុងស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល។ រូបថត៖ អ៊ូ សុខមាន។