អន្សមជ្រូក-ចេក នំគម នំបតជាដើម...ជានំប្រពៃណីនិងជានំអត្តសញ្ញាណនៃពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ចលនាគាំទ្រនំប្រពៃណីទាំងនេះ ទាំងការទទួលទាន និងការធ្វើនំខ្មែរ ពីសំណាក់យុវជន បានធា្លក់ចុះជាលំដាប់។ ចាស់ទុំដែលមានបទពិសោធន៍ ចេះធ្វើនំប្រពៃណីខ្មែរ បានបង្ហាញនូវក្តីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ពីការបាត់បង់នំខ្មែរនាពេលអនាគត។
«អនាគតទៅ ខ្ញុំខ្លាចបាត់បង់នំខ្មែរយើងមួយចំនួនដែរ។ ព្រោះសព្វថ្ងៃ ក្មេងខ្លះមានវ័យជាង២០ឆ្នាំហើយមកទិញនំខ្ញុំហ្នឹង អត់ស្គាល់នំណានំគម នំណាជានំបត នំអន្សមខ្នុរទេ គឺអត់ដឹងទេម្តង»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី ញឹក សុខងួន ដែលកំពុងឈរលក់នំអន្សមជ្រូក អន្សមចេក អន្សមខ្នុរ នំគម នំបត់ និងនំខ្មែរជាច្រើនមុខទៀត នៅក្នុងផ្សារទួលទំពូង រាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រី ញឹក សុខងួន ឈរលក់នំឱ្យអតិថិជន នៅច្រកចូលផ្សារទួលទំពូងរាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រី សុខងួន ដែលធ្វើនំប្រពៃណីខ្មែរលក់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ អស់រយៈពេល២៣ឆ្នាំនេះ បានសង្កេតឃើញថា សន្ទុះអ្នកបញ្ជាទិញនំខ្មែរ ធា្លក់ចុះពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ខណៈអ្នកដែលស្គាល់ និងចេះធ្វើនំខ្មែរ ក៏មានការធ្លាក់ចុះដែរ។ ថ្វីដ្បិតអ្នកស្រីមានកូនស្រី៤នាក់ ចេះធ្វើនំប្រពៃណីទាំងអស់នេះក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែកូនៗអ្នកស្រី គ្មានបំណងចង់ស្នងមុខរបរនេះពីខ្លួនឡើយ។
ស្ត្រីវ័យ៦១ឆ្នាំរូបនេះបាននិយាយថា៖«ក្មេងៗសម័យឥឡូវ មិនត្រឹមតែមិនចង់រៀនធ្វើនំខ្មែរទេ សូម្បីតែហូបនំខ្មែរនានាក៏មិនចង់ហូបដែរ។ ដូចកូនខ្ញុំអី មួយឆ្នាំមិនទាន់ឃើញហូបនំខ្មែរម្តងផង»។ អ្នកស្រី សុខងួន បន្តរៀបរាប់ប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗជាមួយទឹកមុខមិនសូវរីករាយដូច្នេះ៖«មិនថាកូនខ្ញុំ មិនថាកូនគេទេ ឱ្យមានជំហរចង់រៀនធ្វើនំខ្មែរ គឺមានអត់មានទេ។ តែបែរជាចូលចិត្តហូបនំបរទេស ហើយក្មេងខ្លះទៀតចំណាយប្រាក់រាប់រយដុល្លារ ដើម្បីរៀនធ្វើនំបរទេសទៅវិញ»។
ចាប់តាំងពីអ្នកស្រី សុខងួន ចេះធ្វើនំខ្មែរលក់មក គឺមិនដែលមានក្មេងៗ ឬយុវជនណាម្នាក់មកសុំរៀនធ្វើនំខ្មែរពីអ្នកស្រីឡើយ។ ដោយមើលឃើញពីសញ្ញាណនៃការបាត់បង់នំខ្មែរ អ្នកលក់នំខ្មែរ២៣ឆ្នាំរូបនេះ ប្រកាសទទួលបង្រៀនធ្វើនំ ដោយឥតយកកម្រៃ បើសិនជាយុវជនណា មានបំណងចង់រៀនធ្វើនំប្រពៃណីខ្មែរទាំងនេះ ។
អ្នកស្រី ឈាង សេងអ៊ុន បុគ្គលិកធ្វើនំខ្មែរគ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងសិប្បកម្ម«ដូនតា»។
ជាមួយគ្នានេះ អ្នកស្រី ឈាង សេងអ៊ុន ក៏ព្រួយចិត្តខ្លាចបាត់បង់នំប្រពៃណីខ្មែរ មិនខុសពីស្ត្រីខាងលើ និងអ្នកផ្សេងទៀតប៉ុន្មានផងដែរ។ «កូនខ្មែរយើងបើចាប់អារម្មណ៍តែនំខាងក្រៅ[នំបរទេស]ជាង នោះនំប្រពៃណីខ្មែរយើងនឹងអាចបាត់បង់»។ នេះជាសម្តីរបស់អ្នកស្រី សេងអ៊ុន ដោយដៃទាំងគូកំពុងចាប់កាន់ស្លឹកចេក ដើម្បីវេចនំអន្សមជ្រូកសម្រាប់លក់ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។
ក្នុងរយៈពេល៤-៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ កុំថាឡើយអ្នករស់នៅទីក្រុង សូម្បីតែរស់នៅតាមជនបទ ក៏មិនសូវនាំគ្នាធ្វើនំ ឬវេចនំខ្មែរនានាដែលបង្ហាញអត្តសញ្ញាណនៅក្នុងពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិប៉ុន្មានដែរ។ បើតាមអ្នកស្ត្រីវ័យ៥៣ឆ្នាំរូបនេះ នៅតាមផ្ទះជនបទមួយចំនួន ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌមិនបាននាំគ្នាធ្វើខ្មែរទេ តែបែរជានាំគ្នាទិញនំអន្សម នំបត់ នំគម នៅលើទីផ្សារទៅវិញ ហើយផ្ទះខ្លះទៀត បែរជានំធុង នំកញ្ចប់ និងប្រភេទនំបរទេសផ្សេងៗយកមកប្រើជំនួសឱ្យនំខ្មែរ ។
ពីដើម ក្នុងពិធីប្រពៃណីខ្មែរនីមួយៗពិសេសភ្ជុំបិណ្ឌ ពលរដ្ឋតាមផ្ទះនីមួយៗនាំគ្នាដើរកាត់ស្លឹកចេក រកខ្សែចងនំ រកអុស អង្ករ សណ្តែក ដើម្បីធ្វើនំខ្មែរ ពិសេសគឺនំអន្សមតែម្តង។ នេះជាលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី សេង អ៊ុន ដោយបន្តនិយាយប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗទាំងក្តីបារម្ភដូច្នេះ៖«កាលណាពួកយើងដែលអ្នកចេះធ្វើ នំខ្មែរតពីជីដូនជីតាយើង បែរជាអត់នាំគ្នាធ្វើ អត់នាំគា្នបង្ហាញទេ នោះកូនរបស់យើងជំនាន់ក្រោយនីមួយៗនឹងមិនចេះធ្វើនំប្រពៃណីខ្មែរយើងឡើយ»។
អ្វីដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្រី សេងអ៊ុន រឹតតែព្រួយបារម្ភខ្លាំងនោះ គឺខ្លាចកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយមិនស្គាល់នំខ្មែរ មិនស្គាល់នំប្រពៃណីខ្មែរ មិនស្គាល់នំអត្តសញ្ញាណខ្មែរ ហើយបែរជាស្គាល់តែនំបរទេសទៅវិញ។
យុវជន លី យុត្ថា មិនសូវស្គាល់ឈ្មោះ និងរូបរាងប្រភេទខ្មែរផ្សេងៗទៀត ក្រៅពីនំអន្សម នំបត នំគមឡើយ។ យុវជនវ័យ១៣ឆ្នាំរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា៖«ខ្ញុំស្គាល់នំនេះនៅពេលដែលយាយរបស់ខ្ញុំនៅស្រុកយកមកឱ្យញាំម្តងម្កាល ហើយឃើញវា(នំខ្មែរ)នៅពេលគេរៀបជំនូនការបងស្រីខ្ញុំកាលពីឆ្នាំមុន(ឆ្នាំ២០១៩)។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនសូវចូលចិត្តញាំទេ ព្រោះញាំទៅស្អិតដៃ ពិបាកញុំាណាស់»។
មានវ័យ២៨ឆ្នាំ អ្នកស្រីចាន់ ស្រីនីន បានចំណាយថវិកាអស់ជាង១ពាន់ដុល្លារ បង់ថ្លៃសាលាសម្រាប់រយៈពេលមួយឆ្នាំ ដើម្បីចូលរៀនធ្វើនំខេក(Cake)និងនំបរទេសផ្សេងៗ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ការសម្រេចចិត្តចូលរៀនធ្វើនំបរទេសទាំងនេះ គឺកើតចេញពីសេចក្តីស្រលាញ់ផ្ទាល់ខ្លួន និងមើលឃើញពីសន្ទុះនៃការគាំទ្រនំបរទេសពីសំណាក់ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន គ្រប់វ័យ ពិសេសពីយុវជន និងកុមារតូចៗតែម្តង។ នេះបើតាមអ្នកស្រី នីន។
នំប្រពៃណីខ្មែរដូចជា អន្សមជ្រូក អន្សមចេក..ជាដើមនោះ នាងមិនដែលគិត និងចាប់អារម្មណ៍ចង់រៀន ចង់ធ្វើឡើយ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់ស្ត្រីជាម្តាយវ័យ២៨ឆ្នាំរូបនេះ ដោយបន្តនិយាយដូច្នេះ៖«នំខ្មែរយើងភាគច្រើន គេនាំគ្នាតែធ្វើតែនៅក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ អីជាដើម។ នំទាំងនេះ ទំរាំតែធ្វើបានសម្រេច គឺរវល់ច្រើន ហត់នឿយច្រើន ហើយគ្មានអ្នកហូបទៀត។ បើចាស់ៗនៅតាមផ្ទះនីមួយៗធ្វើនំទាំងហ្នឹងហើយនៅក្នុងពិធីប្រពៃណីអ្វីមួយ កុំថាឡើយគេ សូម្បីតែខ្ញុំ ក៏មិនសូវហូបដែរ»។
នំអន្សមជ្រូក អន្សមចេក អន្សមខ្នុរ និងនំចាំង ដាក់នៅលើថាស។
លោក នី សុខា ដែលជាធ្វើនំអន្សមលក់អស់ជាង១០ឆ្នាំនៅផ្សារអូរឬស្សី ចង់ឃើញពលរដ្ឋខ្មែរ ពិសេសយុវជន ងាកមកចាប់អារម្មណ៍ ឱ្យតម្លៃ និងគាំទ្រនំខ្មែរឱ្យច្រើនដូចអ្វីដែលពួកគេកំពុងឱ្យតម្លៃនំបរទេសខ្ពស់ផងដែរ ។ លោក សុខា មិនហាមឃាត់ក្មេងៗ ឬយុវជនខ្មែរ ឱ្យស្គាល់នូវអ្វីដែលថ្មី ទាន់សម័យ និងនិន្នាការពិភពលោកនោះទេ។ ប៉ុន្តែយុវជនខ្មែរក៏មិនត្រូវស្គាល់តែរបស់គេ ហើយព្យាយាមបំភ្លេចនិងមិនព្រមរៀនអ្វីជារបស់ខ្លួន ដែលជាកេរ្ត៍ដំណែលបន្សល់ទុកដោយមនុស្សជំនាន់ដើម ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់នោះដែរ។
លោក សុខា និយាយប្រាក់សារព័ត៌មានថ្មីៗទាំងហួសចិត្តដូច្នេះ៖«ក្មេងខ្លះ យុវជនខ្លះស្គាល់នំខេក(Cake) ស្គាល់ភីហ្សា(Pizza)តាំងពីមានអាយុបាន១ឆ្នាំ តែពេលខ្ញុំស្គាល់ថាស្គាល់នំគមទេ ស្គាល់នំបត់ទេ ស្គាល់នំត្នោតទេ គឺក្រវីក្បាល ហើយនិយាយថាអត់ស្គាល់ទេ»។ នេះជាអ្វីដែលឮហើយហួសចិត្ត និងឈឺចាប់សម្រាប់ខ្ញុំ ពេលឮពួកគាត់និយាយបែបនេះ»។
អ្នកលក់អន្សមខ្មែរមកពីខេត្តកណ្តាលដែលមានវ័យ៥៣ឆ្នាំរូបនេះ បានលើកឡើងយ៉ាងខ្លីថា នំប្រពៃណីខ្មែរ នឹងអាចបាត់បង់មួយចំនួន ប្រសិនបើគ្រប់គ្នាមិនឱ្យតម្លៃ មិនលើកតម្កើង និងនាំគ្នាចូលរួមអភិរក្សនំខ្មែរនីមួយៗ៕