ភ្នំពេញ៖ ក្រោយពីទទួលបានគោរមងារ ទេពហត្ថកោសល្យពីព្រះរាជា ព្រឹទ្ធាចារ្យមករតកមនុស្សរស់ ជា យុទ្ធា ប្ដេជ្ញាបន្តប្រឹងប្រែង ថែរក្សា អភិរក្ស និងខំឆ្លាក់ស្ពាន់ក្បាច់អង្គរបន្ថែមទៀត ដើម្បីទុកជាមរតកសម្រាប់ជាតិ។
ព្រឹទ្ធាចារ្យ ជា យុទ្ធា បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា លោកពិតជាមានចិត្តសប្បាយរីករាយយ៉ាងខ្លាំង នៅពេលដឹងថា ព្រះករុណាព្រះបាទ នរោត្តម សីហមុនី ប្រោសព្រះរាជទានគោរមងារមរតកមនុស្សរស់ដល់លោក។ លោកថា ជាការតបស្នងព្រះគុណព្រះករុណា ក៏ដូចជារាជរដ្ឋាភិបាល លោកនឹងប្រឹងប្រែងឆ្លាក់ក្បាច់អង្គរបន្ថែមទៀត ដើម្បីទុកជាមរតកសម្រាប់ជាតិ។
រូបពីហ្វេសប៊ុក Ramo ជាងចម្លាក់
«ខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើជាងតាំងពីក្មេង រហូតដល់ស្កូវក្បាល អាយុកាន់តែច្រើន មិនធ្លាប់មានអ្នកណា ផ្ដល់ជាកិត្តិយសដល់ខ្ញុំទេ។ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះបានរដ្ឋ និងព្រះរាជា ប្រទានគោរមងារដល់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំមានសេចក្ដីត្រេកអរណាស់។ ខ្ញុំមានសេចក្ដីត្រេកអរមែនណាក្មួយ។ ខ្ញុំក៏មានកិត្តិយស នៅក្នុងថ្នាក់ជាតិនឹងគេដែរ»។ នេះគឺជាអារម្មណ៍របស់លោក ជា យុទ្ធា ដែលមានជន្មាយុ៦៩ឆ្នាំ។
ទេពហត្ថកោសល្យ ជា យុទ្ធា គឺជាជាងចម្លាក់ ដែលល្បីល្បាញខាងទឹកដៃចម្លាក់ស្ពាន់ដ៏ល្អវិចិត្រ ពិសេសក្បាច់អង្គរ ដែលបច្ចុប្បន្នកម្រមានជាងណាអាចធ្វើបាន លើចម្លាក់ស្ពាន់។ មរតកមនុស្សរស់រូបនេះ អះអាងថា លោកខំប្រឹងប្រែងតស៊ូអភិរក្សក្បាច់ចម្លាក់អង្គរ ដែលជាកេរដូនតាកុំឱ្យបាត់បង់ ក៏ព្រោះមិនចង់ឱ្យបរទេសមើលស្រាលជាតិខ្មែរ។
លោកបន្ថែមដូច្នេះ៖«ខ្ញុំមិនចង់កុំឱ្យគេថា យើងជាកូនខ្មែរ ឆ្លាក់ក្បាច់ដូនតាយើងមិនកើត តែបែរជាជាតិដទៃ ដែលគេលួចយើងទៅ គេបែរជាអាចធ្វើបាននោះទេ»។
រូបពីហ្វេសប៊ុក Ramo ជាងចម្លាក់
ព្រឹទ្ធាចារ្យដែលមានកូនប្រុសទី២ស្នងដំណែងរូបនេះ ថាជំនាញឆ្លាក់ស្ពាន់ មិនសូវមានអ្នកចង់រៀនឡើយ ដ្បិតមុខរបរនេះ ចំណាយពេលយូរទម្រាំរកប្រាក់បាន ហើយពិបាករៀនផង។ លោកថាចម្លាក់ខ្លះ ចំណាយពេលដល់ទៅ១ឆ្នាំ ទម្រាំឆ្លាក់រួចរាល់ ពិសេសក្បាច់អង្គរ ព្រោះត្រូវការការផ្ចិចផ្ចង់ខ្លាំង។
«ឆ្លាក់ពីស្ពាន់ហត់ខ្លាំង ព្រោះធ្វើដោយដៃ។ ដែកឆ្លាក់អន់ នឹងនាំឱ្យចម្លាក់អន់ដែរ។ របរនេះមិនសូវមានអ្នកចង់រៀនទេ ព្រោះទម្រាំរកប្រាក់បាន។ ចម្លាក់សំណង់ ចម្លាក់ឈើ មានគេធ្វើច្រើនហើយ ប៉ុន្តែស្ពាន់មិនសូវមានអ្នកធ្វើច្រើនទេ។ សព្វថ្ងៃសម្បូរក្បាច់ភ្ញីទេស ប៉ុន្តែមិនសូវមានក្បាច់អង្គរទេ ព្រោះពិបាកឆ្លាក់»។ នេះគឺជាការពន្យល់បន្ថែមរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ជា យុទ្ធា។
មរតកមនុស្សរស់ ជា យុទ្ធា ដែលបច្ចុប្បន្នមានជន្មាយុ៦៩ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើត នៅភូមិសាលាកាត់សក់ ឃុំវិហារហ្លួង ស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្ដាល។ លោកបានចូលរៀន ឆ្លាក់គ្រឿងប្រាក់ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៦៧ គឺតាំងពីលោកអាយុប្រមាណ១២ឆ្នាំ ជាមួយឪពុកធំឈ្មោះ គង់ ប៊ុន ហើយនោះគឺជាគ្រូដំបូងរបស់លោក។ ក្រោយរៀនចេះ លោក ជា យុទ្ធា បានយកជំនាញឆ្លាក់នោះ ទៅប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត។ ប៉ុន្តែបានតែមួយរយៈពេលខ្លី ប្រទេសក៏ធ្លាក់ក្នុងភាពវឹកវរ ដោយសារសង្គ្រាម។
រូបពីហ្វេសប៊ុក Ramo ជាងចម្លាក់
ក្រោយសម័យសង្គ្រាមខ្មែរក្រហមដួលរលំ គឺនៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៨៧-១៩៨៨ លោកចាប់ផ្ដើមប្រកបរបរឆ្លាក់ឡើងវិញ និងរៀនបន្ថែមជាមួយគ្រូមួយរូបទៀតឈ្មោះ នេត្រ ឆោម។ ក្នុងជីវិតសិក្សាជំនាញឆ្លាក់ លោក យុទ្ធា មានគ្រូតែ២រូបខាងលើប៉ុណ្ណោះ ដោយគ្រូដំបូងបានលាចាកលោក ក្នុងសម័យសង្គ្រាម និងគ្រូចុងក្រោយទទួលមរណភាព ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៩០។ ការសិក្សាជំនាញឆ្លាក់របស់លោក ពុំបានចូលសាលាបណ្ដុះបណ្ដាល មានសញ្ញាបត្រអ្វីឡើយ គឺត្រឹមតែរៀននៅផ្ទះជាមួយគ្រូផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ជា យុទ្ធា ថាពីដើមឡើយគ្រួសាររបស់លោកគឺជាកសិករក្រីក្រ។ ដោយសារតែមានក្ដីស្រឡាញ់ខាងចម្លាក់ ហើយដោយមានឪពុកធំ ជាជាងចម្លាក់ស្រាប់នោះ លោកបានឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៩(សម័យនោះ សិស្សចូលរៀនដំបូងថ្នាក់ទី១២) ទៅរៀនឆ្លាក់ពីឪពុកធំវិញ។
លោកមានបងប្អូន៦នាក់ស្រី២ ដោយម្នាក់(ប្រុស) បានស្លាប់ក្នុងសម័យសង្គ្រាម។ បងប្រុសទី១ ពីដើមជាជាងចម្លាក់ ប៉ុន្តែបានបោះបង់របរនេះ ទៅធ្វើជាប៉ូលិសវិញ។ ឯបងប្រុសទី២ ក៏ជាជាងចម្លាក់ដែរ ហើយក៏បោះបង់ចោល ទៅធ្វើជាប៉ូលិលដូចគ្នា។ បំណែកលោក ជា យុទ្ធា ដើមឡើយជាជាងចម្លាក់ ក្រោយមកចូលធ្វើប៉ូលិសដែរ។ ប៉ុន្តែលោកបានបោះបង់មុខរបរជាប៉ូលិសវិញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ ដោយមកចាប់មុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ ក្នុងបំណងបាននៅក្បែរមើលថែម្ដាយចាស់។ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ១៩៨៧-១៩៨៨ លោកចាប់ផ្ដើមមុខរបរឆ្លាក់ស្ពាន់ជាថ្មី រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។
រូបពីហ្វេសប៊ុក Ramo ជាងចម្លាក់
ព្រឹទ្ធាចារ្យ ជា យុទ្ធា មានកូន៤នាក់។ កូនទី១ ធ្វើគ្រូបង្រៀនអង់គ្លេស។ កូនទី២ជាជាងចម្កាក់ ដែលត្រូវស្នងស្នាដៃពីឪពុក ព្រោះគេមានទេពកោសល្យខ្ពស់ខាងគំនូរ និងចម្លាក់។ កូនទី៣ គឺជាគ្រូបង្រៀនកម្រិតបរិញ្ញាបត្រ។ និងកូនទី៤ ជាអាជីវករ។
សព្វថ្ងៃនេះព្រឹទ្ធាចារ្យ បង្រៀនចម្លាក់ស្ពាន់ទៅចៅម្នាក់ និងក្មួយម្នាក់។ មរតកមនុស្សរស់រូបនេះ រំលឹកថា កន្លងមក លោកធ្លាប់ទទួលបានសិស្សស្រីប្រុសមួយចំនួនដែរ ប៉ុន្តែដោយសារតែកាលនោះ មិនសូវមានទីផ្សារ ហើយតម្លៃចម្លាក់ស្ពាន់នៅទាបផង សិស្សទាំងនោះក៏ឈប់រៀន ហើយនាំគ្នាទៅធ្វើសំណង់ និងធ្វើការងាររោងចក្រអស់ទៅ។ មកដល់ពេលនេះ ដោយសារតែចម្លាក់ប្រាក់ មានតម្លៃជាងមុខ លោកមានបំណងហៅសិស្សទាំងនោះមករៀនវិញ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកក៏បញ្ជាក់ផងដែរថា ការបង្រៀនដល់សិស្ស លោកគិតប្រាក់កម្រៃថ្លៃកម្លាំងបង្រៀនដែរ ដ្បិតអីការបង្រៀនត្រូវការចំណាយកម្លាំងច្រើន និងពេលវេលាយូរ។
បើនិយាយពីទីផ្សារចម្លាក់ស្ពាន់របស់លោក ជា យុទ្ធា សព្វថ្ងៃនេះសម្បូរប្រជាជនធម្មតាបញ្ជាទិញ ដោយខាងហាងពុំសូមបញ្ជាទិញឡើយ៕
រូបពីហ្វេសប៊ុក Ramo ជាងចម្លាក់