RFI
សុខភាព
អន្តរជាតិ
ចង្ក្រានបាយ ជាសម្បុកមេរោគមែនឬ?
11, Feb 2024 , 8:39 pm
អេប៉ុងលាងចានជាវត្ថុដែលមានមេរោគច្រើនជាងគេបំផុតនៅក្នុងផ្ទះ ។ RFI
×![]()
ដោយ៖អៀង សុខម៉ិញ
បង្គន់ ទូរស័ព្ទដៃ ជាប់ឈ្មោះល្បីថាជាកន្លែងដ៏កខ្វក់ មានផ្ទុកមេរោគច្រើនណាស់។ ប៉ុន្តែគ្មាននរណានិយាយអំពីចង្ក្រានទេ។ ចង្ក្រាន ឬផ្ទះបាយ ជាកន្លែងផ្តុំមេរោគច្រើនជាងបង្គន់ទៅទៀត។ តើផ្នែកណានៃចង្ក្រានដែលអាចចម្លងមេរោគច្រើនជាងគេ ? តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីបង្កើនអនាម័យនៅផ្ទះបាយ?
តើនៅក្នុងផ្ទះ កន្លែងណាដែលកខ្វក់ និង មានផ្ទុកមេរោគច្រើនជាងគេ? ចម្លើយរបស់អ្នកច្បាស់ជា “បង្គន់”ហើយ។ ថ្វីបើបង្គន់ជាប់ឈ្មោះជាកន្លែងកខ្វក់សម្បូរមេរោគច្រើនមែន ប៉ុន្តែផ្ទះបាយមានផ្ទុកមីក្រុបច្រើនជាងនៅបង្គន់ទៅទៀត។ នេះបើតាមការសិក្សានៅឆ្នាំ២០២២ ដែលលម្អិតទៀតថា កន្លែងមានផ្ទុកនិងបណ្តុះមេរោគ បាក់តេរី វីរ៉ុស ច្រើនជាងគេបំផុត នៅក្នុងផ្ទះ គឺអេប៉ុងលាងចាន។ អេប៉ុងលាងចានមានសមត្ថភាពប្រមូលផ្តុំមេរោគ ហើយអាចចែកចាយបាក់តេរី និងភ្នាក់ងារចម្លងមេរោគទៀត។ ឬអាចនិយាយបែបផ្សេងបានថា អេប៉ុងលាងចានអាចអាក្រក់សម្រាប់សុខភាព។ បើគិតតាមក្បួនអនាម័យ មានអេប៉ុងគគ្រិចក្នុងចង្ក្រាន ប្រៀបបាននឹងស្លៀកខោក្នុងមិនប្តូរផ្លាស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃយ៉ាងដូច្នោះ។ បើគេជឿលើការសិក្សាដែលចេញផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្ត្រNature កាលពីឆ្នាំ២០១៧ អេប៉ុងលាងចាន និងខោក្នុងស្លៀកមិនប្តូរ(រាល់ថ្ងៃ) មានផ្ទុកបាក់តេរីដូចគ្នា។
អេប៉ុងលាងចានកខ្វក់យ៉ាងណា?
នៅក្នុងការសិក្សា មានបាក់តេរីជាង១ម៉ឺនប្រភេទ រស់ចម្រុះគ្នាក្នុងអេប៉ុងលាងចានយើងដែលខ្លះមានចំនួនបាក់តេរីឡើងដល់ទៅ៥០ពាន់លានក្នុងមួយសង់ទីម៉ែត្រគូបអេប៉ុង។ ជាបាក់តេរីដែលមានស្ថិតនៅក្នុងចង្កោមគ្រួសារខុសគ្នា យ៉ាងហោច២០គ្រួសារផ្សេងគ្នា ក្នុងនោះខ្លះពពួកបាក់តេរីដ៏គ្រោះថ្នាក់មាននៅក្នុងលាមក ដូចយ៉ាង Salmonelle, Escherichia coli, Klebsiellaផង។ បើទោះបីជាគេសម្អាតផ្ទះបាយ ដោយមិនប្រើអេប៉ុងតែមួយជាមួយនឹងអេប៉ុងលាងបង្គន់ក៏ដោយ ក៏អេប៉ុងលាងចានអាចប្រមូលបាក់តេរីពពួកសាល់ម៉ូណែលបានដែរ តាមរយៈការលាងចាន ជូតលាងកែមជើងចង្ក្រានដែលមានស្នាមគោះពងមាន់ ឬដោយសារដៃរបស់យើង ដែលមិនបានលាងសម្អាតត្រឹមត្រូវក្រោយចេញពីបង្គន់ ហើយមកលាងចាន។
ការចម្លងនិងផ្ទុកមេរោគក្នុងអេប៉ុងលាងចាន មិនមែនពាក់ព័ន្ធតែនឹងចំណីអាហារមួយមុខទេ តែដោយសាររចនាសម្ព័ន្ធរបស់អេប៉ុងតែម្តង។ អេប៉ុងមានរន្ធ ហើយសើមជានិច្ចដែលបាក់តេរីនិងមេរោគគ្រប់ប្រភេទចូលចិត្តសំងំនៅ ហើយពង្រីកគ្នាបានយ៉ាងងាយ។ គ្មានប្រយោជន៍អ្វីដែលត្រូវយកអេប៉ុង ទៅបោកលាងក្នុងម៉ាស៊ីន ឬស្ងោរក្នុងទឹកពុះ ដើម្បីសម្លាប់មេរោគឡើយ។ ការសិក្សាដ៏គួរឱ្យទុកចិត្តដដែលនេះ បានអះអាង ការសម្អាតអេប៉ុងក្នុងទឹកពុះអាំចសម្លាប់បាក់តេរីបានត្រឹមតែ៦០%យ៉ាងច្រើន។ មានន័យថាគេមិនកម្ចាត់មេរោគពីអេប៉ុងបាន១០០%ទេ។ មធ្យោបាយដ៏ល្អតែមួយគត់ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវបានណែនាំ គឺត្រូវឧស្សាហ៍ប្តូរអេប៉ុងឱ្យបានញយ។ យកល្អត្រូវប្តូរជារៀងរាល់សប្តាហ៍កុំរង់ចាំទាល់តែអេប៉ុងឡើងទក់រហែកទើបបានគ្រវាត់ចោល។ បើមិនដូច្នេះទេ វិទ្យុកាណាដា ណែនាំឱ្យប្រើច្រាសឈើដែលមានចុងធម្មជាតិ មិនជប់ទឹក ឬដែកដុសធ្វើពីស្ពាន់ទន់ មិនឆ្កូតហើយអាចសម្លាប់មេរោគបានខ្លះទៀត។
ក្រៅពីប្រដាប់លាងចាន ការសិក្សាមួយទៀតបង្ហាញថា ក្រណាត់ជូតចាន ក៏ជាជង្រុកមេរោគ និងជាកន្លែងចិញ្ចឹមបាក់តេរីយ៉ាងខ្លាំងក្លាដែរ ជាពិសេសពពួកមេរោគEscherichia coli បាក់តេរីជាភ្នាក់ងារបង្កឱ្យមានជំងឺរលាកពោះវៀន។ ត្រូវបើក្រណាត់ជូត ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ក្រណាត់ជូតតុសម្រាប់ជូតតែតុ ក្រណាត់ជូតដៃសម្រាប់តែជូតដៃ ឯក្រណាត់ជូតចានសម្រាប់តែជូតចាន ហើយត្រូវបោកជារៀងរាល់ថ្ងៃ ក្នុងទឹកក្តៅ៦០អង្សាកាន់តែប្រសើរ។
វត្ថុប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងចង្ក្រានមួយចំនួនទៀត ដែលមានប្រើនិងប៉ះពាល់ញឹកញាប់ខ្លាំង ក៏សម្បូរមីក្រុងតោងដែរ។ ដំបូងគេគឺ ជ្រុញ គម្រប (គម្របក្រឡស្ករ ប៊ីចេង ប្រហុកផ្អក...) ដៃឆ្នាំង ដៃកំសៀវដាំទឹក និងតុក្នុងផ្ទះបាយ ដែលយើងតែងយកស្បោងម្ហូបមកពីផ្សារដាក់បន្តុបលើ។ បើតាមការសិក្សាឆ្នាំ២០២២ គម្របក្រឡគ្រឿងផ្សំចំនួនពាក់កណ្តាលមានឆ្លងមេរោគ។
សូមឧស្សាហ៍សម្អាត ធុងសំរាម និងទូរទឹកកក ព្រមទាំងដបទឹក ក្នុងម៉ាស៊ីនឆុងកាហ្វេផង ព្រោះវត្ថុទាំងនេះក៏មានហានិភ័យផ្ទុកមេរោគច្រើនដែរ។ ប៉ុន្តែការលាងសម្អាត ដោយប្រើសាប៊ូលាងចាន អាចបំបាត់ជាតិខ្លាញ់ ជម្រះកាកសំណល់អាហារ និងភាពកខ្វក់ ធ្វើឱ្យចានក្បានភ្លឺល្អមែន ប៉ុន្តែមិនប្រាកដថាបរិសុទ្ធសម្រាប់សុខភាពឡើយ ព្រោះសាប៊ូលាងចាន អាចកម្ចាត់មេរោគបានតែមួយចំនួន ឬគ្រាន់តែរុញច្រានមេរោគពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀតប៉ុណ្ណោះ។
បន្ថែមពីលើការសម្អាតជាប្រចាំថ្ងៃ សូមប្រើផលិតផលសម្លាប់មេរោគ បាត់តេរី និងផ្សិត មានអាទិ៍ទឹកអូហ្សាវែល សម្អាតផ្ទៃចង្ក្រាន វត្ថុប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើម្ហូប តុ ការ៉ូឥដ្ឋ ...ទើបប្រាកដថាមានប្រសិទ្ធភាពកម្ចាត់មេរោគក្នុងផ្ទះបាយបានពិតប្រាកដ។
ជាចុងក្រោយគឺកុំភ្លេចឧស្សាហ៍លាងដៃ ដែលជាប្រភពចម្លងមេរោគពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ពីវត្ថុមួយទៅវត្ថុមួយទៀត។ ចាំបាច់ត្រូវតែលាងដៃឱ្យបានស្អាត មុននិងក្រោយទៅប៉ះពាល់បន្លែ អាហារឆៅ។ កុំភ្លេចលាងដៃនឹងសាប៊ូ ឬជែលសម្រាប់មេរោគ ក្រោយចេញពីបង្គន់ ក្រោយពីបានធ្វើដំណើរតាមមធ្យោបាយសាធារណៈ និងពេលត្រលប់ចូលមកដល់ផ្ទះ។
សាប៊ូលាងចាន ជាផលិតផលសម្រាប់លាងសម្អាត ឱ្យជ្រះជាតិខ្លាញ់ ជ្រះស្នាមប្រលាក់ ភាពគគ្រិច មិនគួរប្រើសម្រាប់លាងសម្អាតដៃទេ ដោយវាអាចនឹងធ្វើខូចស្បែក ឆាប់ស្ងួត ឬប្រេះ ដែលជាទង្វើបញ្ច្រាសខ្យល់បើកឱកាសឱ្យមេរោគវិញ។
សាប៊ូលាងចាន ជាផលិតផលសម្រាប់លាងសម្អាត ឱ្យជ្រះជាតិខ្លាញ់ ជ្រះស្នាមប្រលាក់ ភាពគគ្រិច មិនគួរប្រើសម្រាប់លាងសម្អាតដៃទេ ដោយវាអាចនឹងធ្វើខូចស្បែក ឆាប់ស្ងួត ឬប្រេះ ដែលជាទង្វើបញ្ច្រាសខ្យល់បើកឱកាសឱ្យមេរោគវិញ។
ជំងឺបង្កឡើងដោយមេរោគជាពពួកបាក់តេរី ជាមូលហេតុទីពីរនៃមរណភាពនៅលើពិភពលោកបន្ទាប់ពីជំងឺបេះដូង។ នេះបើតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវដ៏ធំមួយដឹកនាំដោយមូលនិធិBill Gates ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារទី២១វិច្ឆិកា២០២៣ ដោយលម្អិតទៀតថា នៅក្នុងចំណោមពពួកបាក់តេរីជាង៣០ប្រភេទដែលបង្កជំងឺជាញឹកញាប់ជាងគេ មាន៥ជាឃាតករកំណាចជាងគេ គឺ Staphylocoque Doré, Escherichia Coli, Pneumocoque Klebsellia pneumoniae និង Bacille pyocyanique៕
Tag:
នាទីសុខភាពនិងអនាម័យ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
