COVID-19 គឺជាជំងឺរលាកសួតម្យ៉ាង ដែលបង្កដោយកូរ៉ូណាវីរុស។ ជំងឺនេះ គឺមានលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹងជំងឺរលាកផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរ SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ដែលបានផ្ទុះឡើងនៅចិនកាលពីឆ្នាំ ២០០២-២០០៣ ដែរ ព្រោះវាបង្កដោយអម្បូរកូរ៉ូណាវីរុសដូចគ្នា ប៉ុន្តែCOVID-19 បង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាង SARS។ មិនត្រឹមតែមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងទេ COVID-19 ថែមទាំងបានបង្កការភ័យខ្លាច និងការព្រួយបារម្ភដល់ប្រជាជនជាច្រើនផងដែរ។ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសនីមួយៗ បានចេញវិធានការមួយចំនួន ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហានេះ។
ចាប់តាំងពីរកឃើញនៅចុងឆ្នាំ២០១៩នៅក្នុងក្រុងវ៉ូហាន ប្រទេសចិន COVID-19 បានបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទាំងនៅក្នុងសង្គម សេដ្ឋកិច្ច ទេសចរណ៍ និងវិស័យផ្សេងៗទៀត។ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ជំងឺរលាកសួត ដែលបង្កដោយកូរ៉ូណាវីរុស ត្រូវបានគេឃើញរហូតដល់ជាង ១០ម៉ឺនករណីឯណោះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនបែបនេះ មានអ្នកស្លាប់ប្រមាណ ៣៦០០ ករណី និងអ្នកជាសះស្បើយរហូតដល់ជិត ៦ម៉ឺន។
ជាពិសេស វីរុសថ្មីនេះ បានរីកសាយរហូតដល់ទៅ ៩៧ប្រទេសនៅជុំវិញពិភពលោក។ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនេះ ចិនរកឃើញ COVID-19 ច្រើនជាងគេ ប្រមាណជាង ៨ម៉ឺនករណី កូរ៉េខាងត្បូងឈរលំដាប់ទី២ មានចំនួនជាង ៧០០០ពាន់ករណី អ៊ីតាលីឈរនៅលេខរៀងទី៣ មានជិត៦ពាន់ករណី អ៊ីរ៉ង់ទី៤ មានជិត ៦ពាន់ករណីដូចគ្នា និងប្រទេសផ្សេងទៀត។ នេះបើតាមទិន្និន័យរបស់ BNO Tracking Coronavirus។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ ការភ័យខ្លាចរបស់ប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន បានកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ព្រោះគេព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ ការឆ្លង និងអត្រាមរណភាព ដោយសារCOVID-19។ និន្នាការនេះ ក៏បានកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរ ចាប់តាំងពីក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជារកឃើញករណីទី១ ដែលផ្ទុកកូរ៉ូណាវីរុសនៅខេត្តព្រះសីហនុ និងករណីទី២ ជាជនជាតិខ្មែរនៅខេត្តសៀមរាប ដែលឆ្លងមកពីជនជាតិជប៉ុនម្នាក់។ ប្រជាជន បានសម្រុកទិញម៉ាស់ និងទឹកលាងដៃជាច្រើន។ ឈ្មួញ និងអ្នកលក់មួយចំនួន ចាប់ផ្តើមលក់ផលិតផលការពារទាំងនេះ ក្នុងតម្លៃថ្លៃ ដើម្បីទទួលបានប្រាក់ចំណេញច្រើន។
ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង បញ្ហាតម្រូវការម៉ាស់កើនខ្ពស់ កន្លែងមួយចំនួន បានកែច្នៃម៉ាស់មួយទឹក យកមកប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងកន្លែងខ្លះទៀត ផលិតម៉ាស់ មិនត្រឹមត្រូវតាមស្តង់ដារ។ តួយ៉ាងដូចជានៅក្នុងប្រទេសថៃ អាជ្ញាធរថៃ បានចុះបង្ក្រាបទីតាំងច្នៃម៉ាស់មួយទឹកមួយកន្លែង ក្នុងស្រុក Wihandaeng ខេត្តSaraburi។ ចំណែកនៅឥណ្ឌូណេស៊ីវិញ ប៉ូលិសក្រុងហ្សាការតា បានចុះទៅបង្ក្រាបទីតាំងផលិតម៉ាស់ខុសច្បាប់មួយកន្លែងនាសង្កាត់ Cilincing ទីក្រុងហ្សាការតា ដែលផលិតម៉ាស់មិនត្រូវតាមស្តង់ដារ។
បើផ្អែកទៅតាមទ្រឹស្តីសេដ្ឋកិច្ច នៅពេលតម្រូវការខ្ពស់ តម្លៃក៏ខ្ពស់ទៅតាមនោះដែរ (Supply and Demand) ព្រោះមានផលិតផលខ្លះ ដូចជាម៉ាស់ជាដើម ត្រូវអស់ពីស្តុក ឬផ្គត់ផ្គង់មកពីបរទេសមិនទាន់។ ប៉ុន្តែក៏មានឈ្មួញមួយចំនួន បានស្តុកម៉ាស់លក់ ក្នុងតម្លៃយ៉ាងថ្លៃ ដែលនេះ ទាមទារឲ្យសមត្ថកិច្ចត្រូវតែចាត់វិធានការ។ កន្លងមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានព្រមានចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីកុំឲ្យតំឡើងថ្លៃម៉ាស់ហួសហេតុពេក។
បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត បន្ទាប់ពីរកឃើញករណីទី២ នៅខេត្តសៀមរាប ប្រជាជនមួយចំនួន បានចាប់ផ្តើមទិញស្បៀងអាហារទុក ដោយសារភ័យខ្លាចថា COVID-19 អាចរីកសាយភាយធំនៅក្នុងប្រទេស។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានស្នើឲ្យពលរដ្ឋទាំងអស់រក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ដើម្បីការពារកុំឲ្យទំនិញឡើងថ្លៃ។ បើតាមសេចក្តីជូនដំណឹងនេះ រដ្ឋបាលក្រុងភ្នំពេញបញ្ជាក់ថា ស្បៀងអាហារនៅកម្ពុជា ពុំមានការខ្វះខាតឡើយ។ ពិតណាស់ ប្រសិនបើប្រជាជន នៅតែទិញទំនិញស្តុកបែបនេះទៀត ទំនិញនឹងឡើងថ្លៃជាមិនខាន។
យ៉ាងណាមិញ នៅឥណ្ឌូណេស៊ីវិញ ក៏មិនខុសគ្នាពីកម្ពុជាប៉ុន្មានដែរ។ បន្ទាប់ពីរកឃើញពីរករណីដំបូងនៅក្នុងប្រទេស ប្រជាជនឥណ្ឌូណេស៊ីជាច្រើនបានសម្រុកទៅទិញឥវ៉ាន់ស្ទើរតែអស់ពីផ្សារ។ ចំណែកតម្រូវការម៉ាស់ និងតម្លៃក៏ឡើងខ្ពស់ផងដែរ។ ការណ៍នេះ បានធ្វើឲ្យប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ី ចូកូ វីដូដូ ចេញមុខព្រមានថា អ្នកលក់ម៉ាស់ដំឡើងថ្លៃ អាចជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់រហូតដល់ជាង ៣៥ម៉ឺនដុល្លារ។
បើក្រឡេកមើលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ មានបណ្តាញសារព័ត៌មាន និងបណ្តាញសង្គមជាច្រើន បានចែករំលែកព័ត៌មានជុំវិញបញ្ហាCOVID-19 នេះ ហើយថែមទាំងចែករំលែកវិធានការការពារឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានដឹង។ នេះគឺជាគំរូល្អ ក្នុងការជួយទប់ស្កាត់ការភ័យខ្លាចរបស់ប្រជាជន។ ដោយឡែកសម្រាប់បណ្តាញសារព័ត៌មាន និងបណ្តាញសង្គមមួយចំនួនតូច បែបជាបង្កើតព័ត៌មានមិនពិតទៅវិញ។ បញ្ហានេះ វាមិនបានជួយសង្គមក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទេ ប៉ុន្តែបែបជាបង្កភាពភ័យខ្លាចដល់ប្រជាជនកាន់តែខ្លាំងឡើង។ ដើម្បីទប់ស្កាត់ព័ត៌មានមិនពិត ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្តេច ហ៊ុន សែន បានចាត់ទុកអ្នកបង្ហោះព័ត៌មានមិនពិតពីCOVID-19ទាំងអស់ គឺជាភេរវករ ហើយព្រមានចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់។
ដើម្បីកាត់បន្ថយការភ័យខ្លាច និងបញ្ហាព្រួយបារម្ភរបស់ប្រជាជន ព័ត៌មានមួយចំនួនតូច គួរតែឈប់ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងបែរមកផ្សាព្វផ្សាយវិធានការការពារ និងករណីព្យាបាលជាសះស្បើយវិញប្រសើរជាង។ COVID-19 មិនគួរឲ្យខ្លាចដូចជាការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតជុំវិញCOVID-19 នោះទេ ហើយព័ត៌មានមិនពិតនេះ អាចបង្កផលប៉ះពាល់ទ្វេដង។
ជាការពិត បន្ទាប់ពីរកឃើញករណីទីពីរនៅក្នុងប្រទេស សម្តេច ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យបិទសាលារៀនពីថ្នាក់មតេយ្យដល់ឧត្តមសិក្សារយៈពេល បណ្តោះអាសន្ន និងលុបចោលសង្ក្រាន្តសៀមរាប ដែលវាជាវិធានការទប់ស្កាត់មួយក្នុងកាលៈទេសៈបច្ចុប្បន្ន។ ជាពិសេស អាជ្ញាធរ ក៏បានរឹតបន្តឹងលើការត្រួតពិនិត្យ COVID-19 ជាងមុនផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានចេញវិធានការការពារជាបន្តបន្ទាប់ និងវិធានការផ្សេងៗ ក្នុងការទប់ស្កាត់ករណីឆ្លងដោយប្រការណាមួយ៕